کد مطلب:783 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:316
مسائل متفرقه اجاره
مسأله 2200 ـ مالی را كه مستأجر بابت اجاره می دهد باید معلوم باشد، پس اگر از چیزهائی است كه مثل گندم با وزن معامله می كنند، باید وزن آن معلوم باشد علی الاحوط. و اگر از چیزهائی است كه مثل تخم مرغ با شماره معامله می كنند، باید شماره آن معین باشد علی الاحوط. و اگر مثل اسب و گوسفند است، باید اجاره دهنده آنرا ببیند، یا مستأجر خصوصیات آنرا به او بگوید.
مسأله 2201 ـ اگر زمینی را برای زراعت جو یا گندم اجاره دهد و مال الاجاره را جو یا گندم همان زمین قرار دهد، اجاره صحیح نیست.
مسأله 2202 ـ كسی كه چیزی را اجاره داده، تا آن چیز را تحویل ندهد، حق ندارد اجرت آنرا مطالبه كند، و نیز اگر برای انجام عملی اجیر شده باشد، پیش از انجام عمل حق مطالبه اجرت ندارد.
مسأله 2203 ـ هر گاه چیزی را كه اجاره داده تحویل دهد، اگر چه مستأجر تحویل نگیرد، یا تحویل بگیرد و تا آخر مدت اجاره از آن استفاده نكند، باید مال الاجاره آنرا بدهد.
مسأله 2204 ـ اگر انسان اجیر شود كه در روز معینی كاری را انجام دهد و در آن روز برای انجام آن كار حاضر شود، كسی كه او را اجیر كرده اگر چه آن كار را به او مراجعه نكند، باید اجرت او را بدهد، مثلاً اگر خیاطی را در روز معینی برای دوختن لباسی اجیر نماید و خیاط در آن روز آماده كار باشد، اگر چه پارچه را به او ندهد كه بدوزد، باید اجرتش را بدهد، چه خیاط بیكار باشد، چه برای خودش یا دیگری كار كند.
مسأله 2205 ـ اگر بعد از تمام شدن مدت اجاره معلوم شود كه اجاره باطل بوده، مستأجر باید مال الاجاره را به مقدار معمول به صاحب ملك بدهد، مثلاً اگر خانه ای را یكساله به صدتومان اجاره كند بعد بفهمد اجاره باطل بوده، چنانچه اجاره آن خانه معمولاً پنجاه تومان است باید پنجاه تومان را بدهد، و اگر دویست تومان است، باید دویست تومان را بپردازد. و نیز اگر بعد از گذشتن مقداری از مدت اجاره معلوم شود كه اجاره باطل بوده، باید اجاره آن مدت را به مقدار معمول به صاحب ملك بدهد.
مسأله 2206 ـ اگر چیزی را كه اجاره كرده از بین برود، چنانچه در نگهداری آن كوتاهی نكرده و در استفاده بردن از آن هم زیاده روی ننموده ضامن نیست و نیز اگر مثلاً پارچه ای را كه به خیاط داده از بین برود در صورتی كه خیاط زیاده روی نكرده و در نگهداری آن هم كوتاهی نكرده باشد، نباید عوض آنرابدهد.
مسأله 2207 ـ هر گاه صنعتگر چیزی را كه گرفته ضایع كند ضامن است.
مسأله 2208 ـ اگر قصاب سر حیوانی را ببرد، و آنرا حرام كند چه مزد گرفته باشد، چه مجانی سر بریده باشد، باید قیمت آنرا به صاحبش بدهد.
مسأله 2209 ـ اگر حیوانی را اجاره كند و معین نماید كه چقدر بار بر آن بگذارد، چنانچه بیشتر از آن مقدار باركند، و آن حیوان بمیرد یا معیوب شود ضامن است و نیز اگر مقدار بار را معین نكرده باشند و بیشتر از معمول باركند و حیوان تلف شود، یا معیوب گردد ضامن می باشد.
مسأله 2210 ـ اگر حیوانی را برای بردن بار شكستنی اجاره دهد، چنانچه آن حیوان بلغزد، یا رم كند و بار را بشكند، صاحب حیوان ضامن نیست ولی اگر بوسطه زدن و مانند آن كاری كند كه حیوان زمین بخورد و بار را بشكند ضامن است.
مسأله 2211 ـ اگر كسی بچه ای را ختنه كند و ضرری به آن بچه برسد یا بمیرد چنانچه بیشتر از معمول بریده باشد ضامن است و اگر بیشتر از معمول نبریده باشد ضامن نیست.
مسأله 2212 ـ اگر دكتر بدست خود به مریض دوا بدهد، چنانچه در معالجه خطا كند و به مریض ضرری برسد یا بمیرد، دكتر ضامن است، و اما اگر درد و دوای مریض را بگوید و مریض دوا را بخورد، نمی توان حكم به ضمان كرد، مگر آنكه سبب از مباشر اقوی باشد. بلی اگر فقط بگوید فلان دوا برای فلان مرض فایده دارد، و بواسطه خوردن دوا ضرری به مریض برسد، یا بمیرد دكتر ضامن نیست.
مسأله 2213 ـ هر گاه دكتر به مریض یا ولی او بگوید، كه اگر ضرری به مریض برسد ضامن نیستم، در صورتی كه دقت و احتیاط خود را بكند و به مریض ضرری برسد، یا بمیرد دكتر ضامن نیست.
مسأله 2214 ـ مستأجر و كسی كه چیزی را اجاره داده، با رضایت یكدیگر می توانند معامله رابهم بزنند و نیز اگر در اجاره شرط كنند كه هر دو یا یكی از آنان حق بهم زدن معامله را داشته باشند، می توانند مطابق قرارداد، اجاره را بهم بزنند.
مسأله 2215 ـ اگر اجاره دهنده یا مستأجر بفهمد كه مغبون شده است، چنانچه در موقع خواندن صیغه ملتفت نباشد كه مغبون است، می تواند اجاره را بهم بزند، ولی اگر در صیغه اجاره شرط كنند كه اگر مغبون هم باشند حق بهم زدن معامله را نداشته باشند، نمی توانند اجاره را بهم بزنند.
مسأله 2216 ـ اگر چیزی را اجاره دهد و پیش از آنكه تحویل دهد كسی آنرا غصب نماید، مستأجر می تواند اجاره را بهم بزند و چیزی را كه به اجاره دهنده داده پس بگیرد، یا اجاره را بهم نزند و اجاره مدتی را كه در تصرف غصب كننده بوده به میزان معمول از او بگیرد، پس اگر حیوانی را یك ماهه به ده تومان اجاره نماید و كسی آنرا ده روز غصب كند، و اجاره معمولی ده روز آن پانزده تومان باشد، می تواند پانزده تومان را از غصب كننده بگیرد.
مسأله 2217 ـ اگر چیزی را كه اجاره كرده تحویل بگیرد، و بعد دیگری آنرا غصب كند، نمی تواند اجاره را بهم بزند، و فقط حق دارد كرایه آن چیز را به مقدار معمول از غصب كننده بگیرد.
مسأله 2218 ـ اگر پیش از آنكه مدت اجاره تمام شود، ملك را به مستأجر بفروشد، اجاره بهم نمی خورد و مستأجر باید مال الاجاره را به فروشنده بدهد، و همچنین است اگر آنرا به دیگری بفروشد.
مسأله 2219 ـ اگر پیش از ابتدای مدت اجاره، ملك بطوری خراب شود كه هیچ قابل استفاده نباشد، یا قابل استفاده ای كه شرط كرده اند نباشد، اجاره باطل می شود و پولی كه مستأجر به صاحب ملك داده به او برمی گردد، بلكه اگر طوری باشد كه بتواند استفاده مختصری هم از آن ببرد، می تواند اجاره را بهم بزند.
مسأله 2220 ـ اگر ملكی را اجاره كند و بعد از گذشتن مقداری از مدت اجاره به طوری خراب شود كه هیچ قابل استفاده نباشد، یا قابل استفاده ای كه شرط كرده اند نباشد، اجاره مدتی كه باقیمانده باطل می شود، و اگر استفاده مختصری هم بتواند از آن ببرد، می تواند اجاره مدت باقیمانده را بهم بزند.
مسأله 2221 ـ اگر خانه ای را كه مثلاً دو اطاق دارد اجاره دهد و یك اطاق آن خراب شود، چنانچه فوراً آنرا بسازد و هیچ مقدار از استفاده آن از بین نرود، اجاره باطل نمی شود، و مستأجر هم نمی تواند اجاره را بهم بزند، و اگر ساختن آن بقدری طول بكشد كه مقداری از استفاده مستأجر از بین برود، اجاره به آن مقدار باطل می شود و مستأجر می تواند اجاره باقیمانده را بهم بزند.
مسأله 2222 ـ اگر اجاره دهنده یا مستأجر بمیرد، اجاره باطل نمی شود، ولی اگر خانه مال اجاره دهنده نباشد، مثلاً دیگری وصیت كرده باشد كه تا او زنده است منفعت خانه مال او باشد، چنانچه آن خانه را اجاره دهد، و پیش از تمام شدن مدت اجاره بمیرد، از وقتی كه مرده اجاره باطل است.
مسأله 2223 ـ اگر صاحب كار، بنّا را وكیل كند كه برای او عمله بگیرد، چنانچه بنّا كمتر از مقداری كه از صاحب كار می گیرد به عمله بدهد، زیادی آن بر او حرام است، و باید آنرا به صاحب كار بدهد، ولی اگر اجیر شود كه ساختمان را تمام كند و برای خود اختیار بگذارد كه خودش بسازد، یا به دیگری بدهد، در صورتی كه كمتر از مقداری كه اجیر شده به دیگری بدهد، زیادی آن برای او حلال می باشد.
مسأله 2224 ـ اگر رنگرز قرار بگذارد كه مثلاً پارچه را با نیل رنگ كند، چنانچه با رنگ دیگر رنگ نماید، حق ندارد چیزی بگیرد.
مسأله 2201 ـ اگر زمینی را برای زراعت جو یا گندم اجاره دهد و مال الاجاره را جو یا گندم همان زمین قرار دهد، اجاره صحیح نیست.
مسأله 2202 ـ كسی كه چیزی را اجاره داده، تا آن چیز را تحویل ندهد، حق ندارد اجرت آنرا مطالبه كند، و نیز اگر برای انجام عملی اجیر شده باشد، پیش از انجام عمل حق مطالبه اجرت ندارد.
مسأله 2203 ـ هر گاه چیزی را كه اجاره داده تحویل دهد، اگر چه مستأجر تحویل نگیرد، یا تحویل بگیرد و تا آخر مدت اجاره از آن استفاده نكند، باید مال الاجاره آنرا بدهد.
مسأله 2204 ـ اگر انسان اجیر شود كه در روز معینی كاری را انجام دهد و در آن روز برای انجام آن كار حاضر شود، كسی كه او را اجیر كرده اگر چه آن كار را به او مراجعه نكند، باید اجرت او را بدهد، مثلاً اگر خیاطی را در روز معینی برای دوختن لباسی اجیر نماید و خیاط در آن روز آماده كار باشد، اگر چه پارچه را به او ندهد كه بدوزد، باید اجرتش را بدهد، چه خیاط بیكار باشد، چه برای خودش یا دیگری كار كند.
مسأله 2205 ـ اگر بعد از تمام شدن مدت اجاره معلوم شود كه اجاره باطل بوده، مستأجر باید مال الاجاره را به مقدار معمول به صاحب ملك بدهد، مثلاً اگر خانه ای را یكساله به صدتومان اجاره كند بعد بفهمد اجاره باطل بوده، چنانچه اجاره آن خانه معمولاً پنجاه تومان است باید پنجاه تومان را بدهد، و اگر دویست تومان است، باید دویست تومان را بپردازد. و نیز اگر بعد از گذشتن مقداری از مدت اجاره معلوم شود كه اجاره باطل بوده، باید اجاره آن مدت را به مقدار معمول به صاحب ملك بدهد.
مسأله 2206 ـ اگر چیزی را كه اجاره كرده از بین برود، چنانچه در نگهداری آن كوتاهی نكرده و در استفاده بردن از آن هم زیاده روی ننموده ضامن نیست و نیز اگر مثلاً پارچه ای را كه به خیاط داده از بین برود در صورتی كه خیاط زیاده روی نكرده و در نگهداری آن هم كوتاهی نكرده باشد، نباید عوض آنرابدهد.
مسأله 2207 ـ هر گاه صنعتگر چیزی را كه گرفته ضایع كند ضامن است.
مسأله 2208 ـ اگر قصاب سر حیوانی را ببرد، و آنرا حرام كند چه مزد گرفته باشد، چه مجانی سر بریده باشد، باید قیمت آنرا به صاحبش بدهد.
مسأله 2209 ـ اگر حیوانی را اجاره كند و معین نماید كه چقدر بار بر آن بگذارد، چنانچه بیشتر از آن مقدار باركند، و آن حیوان بمیرد یا معیوب شود ضامن است و نیز اگر مقدار بار را معین نكرده باشند و بیشتر از معمول باركند و حیوان تلف شود، یا معیوب گردد ضامن می باشد.
مسأله 2210 ـ اگر حیوانی را برای بردن بار شكستنی اجاره دهد، چنانچه آن حیوان بلغزد، یا رم كند و بار را بشكند، صاحب حیوان ضامن نیست ولی اگر بوسطه زدن و مانند آن كاری كند كه حیوان زمین بخورد و بار را بشكند ضامن است.
مسأله 2211 ـ اگر كسی بچه ای را ختنه كند و ضرری به آن بچه برسد یا بمیرد چنانچه بیشتر از معمول بریده باشد ضامن است و اگر بیشتر از معمول نبریده باشد ضامن نیست.
مسأله 2212 ـ اگر دكتر بدست خود به مریض دوا بدهد، چنانچه در معالجه خطا كند و به مریض ضرری برسد یا بمیرد، دكتر ضامن است، و اما اگر درد و دوای مریض را بگوید و مریض دوا را بخورد، نمی توان حكم به ضمان كرد، مگر آنكه سبب از مباشر اقوی باشد. بلی اگر فقط بگوید فلان دوا برای فلان مرض فایده دارد، و بواسطه خوردن دوا ضرری به مریض برسد، یا بمیرد دكتر ضامن نیست.
مسأله 2213 ـ هر گاه دكتر به مریض یا ولی او بگوید، كه اگر ضرری به مریض برسد ضامن نیستم، در صورتی كه دقت و احتیاط خود را بكند و به مریض ضرری برسد، یا بمیرد دكتر ضامن نیست.
مسأله 2214 ـ مستأجر و كسی كه چیزی را اجاره داده، با رضایت یكدیگر می توانند معامله رابهم بزنند و نیز اگر در اجاره شرط كنند كه هر دو یا یكی از آنان حق بهم زدن معامله را داشته باشند، می توانند مطابق قرارداد، اجاره را بهم بزنند.
مسأله 2215 ـ اگر اجاره دهنده یا مستأجر بفهمد كه مغبون شده است، چنانچه در موقع خواندن صیغه ملتفت نباشد كه مغبون است، می تواند اجاره را بهم بزند، ولی اگر در صیغه اجاره شرط كنند كه اگر مغبون هم باشند حق بهم زدن معامله را نداشته باشند، نمی توانند اجاره را بهم بزنند.
مسأله 2216 ـ اگر چیزی را اجاره دهد و پیش از آنكه تحویل دهد كسی آنرا غصب نماید، مستأجر می تواند اجاره را بهم بزند و چیزی را كه به اجاره دهنده داده پس بگیرد، یا اجاره را بهم نزند و اجاره مدتی را كه در تصرف غصب كننده بوده به میزان معمول از او بگیرد، پس اگر حیوانی را یك ماهه به ده تومان اجاره نماید و كسی آنرا ده روز غصب كند، و اجاره معمولی ده روز آن پانزده تومان باشد، می تواند پانزده تومان را از غصب كننده بگیرد.
مسأله 2217 ـ اگر چیزی را كه اجاره كرده تحویل بگیرد، و بعد دیگری آنرا غصب كند، نمی تواند اجاره را بهم بزند، و فقط حق دارد كرایه آن چیز را به مقدار معمول از غصب كننده بگیرد.
مسأله 2218 ـ اگر پیش از آنكه مدت اجاره تمام شود، ملك را به مستأجر بفروشد، اجاره بهم نمی خورد و مستأجر باید مال الاجاره را به فروشنده بدهد، و همچنین است اگر آنرا به دیگری بفروشد.
مسأله 2219 ـ اگر پیش از ابتدای مدت اجاره، ملك بطوری خراب شود كه هیچ قابل استفاده نباشد، یا قابل استفاده ای كه شرط كرده اند نباشد، اجاره باطل می شود و پولی كه مستأجر به صاحب ملك داده به او برمی گردد، بلكه اگر طوری باشد كه بتواند استفاده مختصری هم از آن ببرد، می تواند اجاره را بهم بزند.
مسأله 2220 ـ اگر ملكی را اجاره كند و بعد از گذشتن مقداری از مدت اجاره به طوری خراب شود كه هیچ قابل استفاده نباشد، یا قابل استفاده ای كه شرط كرده اند نباشد، اجاره مدتی كه باقیمانده باطل می شود، و اگر استفاده مختصری هم بتواند از آن ببرد، می تواند اجاره مدت باقیمانده را بهم بزند.
مسأله 2221 ـ اگر خانه ای را كه مثلاً دو اطاق دارد اجاره دهد و یك اطاق آن خراب شود، چنانچه فوراً آنرا بسازد و هیچ مقدار از استفاده آن از بین نرود، اجاره باطل نمی شود، و مستأجر هم نمی تواند اجاره را بهم بزند، و اگر ساختن آن بقدری طول بكشد كه مقداری از استفاده مستأجر از بین برود، اجاره به آن مقدار باطل می شود و مستأجر می تواند اجاره باقیمانده را بهم بزند.
مسأله 2222 ـ اگر اجاره دهنده یا مستأجر بمیرد، اجاره باطل نمی شود، ولی اگر خانه مال اجاره دهنده نباشد، مثلاً دیگری وصیت كرده باشد كه تا او زنده است منفعت خانه مال او باشد، چنانچه آن خانه را اجاره دهد، و پیش از تمام شدن مدت اجاره بمیرد، از وقتی كه مرده اجاره باطل است.
مسأله 2223 ـ اگر صاحب كار، بنّا را وكیل كند كه برای او عمله بگیرد، چنانچه بنّا كمتر از مقداری كه از صاحب كار می گیرد به عمله بدهد، زیادی آن بر او حرام است، و باید آنرا به صاحب كار بدهد، ولی اگر اجیر شود كه ساختمان را تمام كند و برای خود اختیار بگذارد كه خودش بسازد، یا به دیگری بدهد، در صورتی كه كمتر از مقداری كه اجیر شده به دیگری بدهد، زیادی آن برای او حلال می باشد.
مسأله 2224 ـ اگر رنگرز قرار بگذارد كه مثلاً پارچه را با نیل رنگ كند، چنانچه با رنگ دیگر رنگ نماید، حق ندارد چیزی بگیرد.